सरस्वती-सूक्तम्
इस सूक्त
के मन्त्रों का पाठ करने से मन का विकास होता है । बुद्धि की वृद्धि होती है ।
ॐ अवि॒र्न
मे॒षो न॒सि वी॒र्याय प्रा॒णस्य॒ पन्था॑ऽअ॒मृतो॒ ग्रहा॑भ्याम्।
सर॑स्वत्युप॒वाकै॑र्व्या॒नं
नस्या॑नि ब॒र्हिर्बद॑रैर्जजान॥
अङ्गा॑न्या॒त्मन्
भि॒षजा॒ तद॒श्विना॒त्मान॒मङ्गैः॒ सम॑धा॒त् सर॑स्वती।
इन्द्र॑स्य
रू॒पꣳ
श॒तमा॑न॒मायु॑श्च॒न्द्रेण॒ ज्योति॑र॒मृतं॒ दधा॑नाः॥
सर॑स्वती॒
योन्यां॒ गर्भ॑म॒न्तर॒श्विभ्यां॒ पत्नी॒ सुकृ॑तं बिभर्ति।
अ॒पा
रसे॑न॒ वरु॑णो॒ न साम्नेन्द्र॑ श्रि॒यै ज॒नय॑न्न॒प्सु राजा॑॥
पा॒व॒का
नः॒ सर॑स्वती॒ वाजे॑भिर्वा॒जिनी॑वती। य॒ज्ञं व॑ष्टु धि॒याव॑सुः॥
चो॒द॒यि॒त्री
सू॒नृता॑नां॒ चेत॑न्ती सुमती॒नाम्। य॒ज्ञं द॑धे॒ सर॑स्वती॥
म॒हो
अर्णः॒ सर॑स्वती॒ प्र चे॑तयति के॒तुना॑। धियो॒ विश्वा॒ वि रा॑जति॥
प्र णो॑
दे॒वी सर॑स्वती॒ वाजे॑भिर्वा॒जिनी॑वती। धी॒नाम॑वि॒त्र्य॑वतु ॥
त्वं दे॑वि
सरस्व॒त्यवा॒ वाजे॑षु वाजिनि। रदा॑ पू॒षेव॑ नः स॒निम् ॥
आ॒प॒प्रुषी॒
पार्थि॑वान्यु॒रु रजो॑ अ॒न्तरि॑क्षम्। सर॑स्वती नि॒दस्पा॑तु ॥
अम्बि॑तमे॒
नदी॑तमे॒ देवि॑तमे॒ सर॑स्वति। अ॒प्र॒श॒स्ताइ॑व स्मसि॒ प्रश॑स्तिमम्ब नस्कृधि॥
तेजः॑
पशू॒ना ह॒विरि॑न्द्रि॒याव॑त् परि॒स्रुता॒ पय॑सा सार॒घं मधु॑।
अ॒श्विभ्यां॑
दु॒ग्धं भि॒षजा॒ सर॑स्वत्या सुतासु॒ताभ्या॑म॒मृतः॒ सोम॒ऽइन्दुः॑॥
यस्ते
स्तन: शशयो यो मयोभूर्येन विश्वा पुष्यसि वार्याणि। यो रत्नधा वसुविद्यः सुदत्र:
सरस्वति तमिह धातवे कः ॥
भारतीळे सरस्वति
या व: सर्वा उपब्रुवे। ता नश्चोदयत श्रिये ॥
सरस्वति
त्वमस्माँ अविड्ढि मरुत्वती धृषती जेषि शत्रून्। त्यं चिच्छर्धन्तं
तविषीयमाणमिन्द्रो हन्ति वृषभं शण्डिकानाम्॥
अम्बितमे
नदीतमे देवितमे सरस्वति। अप्रशस्ताइव स्मसि प्रशस्तिमम्ब नस्कृधि॥
त्वे
विश्वा सरस्वति श्रितायूंषि देव्याम्। शुनहोत्रेषु मत्स्व प्रजां देवि दिदिड्ढि
नः॥
इमा ब्रह्म
सरस्वति जुषस्व वाजिनीवति। या ते मन्म गृत्समदा ऋतावरि प्रिया देवेषु जुह्वति॥
इयमददाद्रभसमृणच्युतं
दिवोदासं वध्र्यश्वाय दाशुषे। या शश्वन्तमाचखादावसं पणिं ता ते दात्राणि तविषा
सरस्वति ॥१॥
सरस्वति
देवनिदो नि बर्हय प्रजां विश्वस्य बृसयस्य मायिनः। उत क्षितिभ्योऽवनीरविन्दो
विषमेभ्यो अस्रवो वाजिनीवति ॥३॥
इमा
जुह्वाना युष्मदा नमोभि: प्रति स्तोमं सरस्वति जुषस्व । तव शर्मन्प्रियतमे दधाना
उप स्थेयाम शरणं न वृक्षम् ॥
अयमु ते
सरस्वति वसिष्ठो द्वारावृतस्य सुभगे व्यावः । वर्ध शुभ्रे स्तुवते रासि वाजान्यूयं
पात स्वस्तिभि: सदा नः ॥
सरस्वति या
सरथं ययाथ स्वधाभिर्देवि पितृभिर्मदन्ती । आसद्यास्मिन्बर्हिषि मादयस्वानमीवा इष आ
धेह्यस्मे ॥
इमं मे
गङ्गे यमुने सरस्वति शुतुद्रि स्तोमं सचता परुष्ण्या । असिक्न्या मरुद्वृधे
वितस्तयार्जीकीये शृणुह्या सुषोमया ॥
गर्भं धेहि
सिनीवालि गर्भं धेहि सरस्वति । गर्भं ते अश्विनौ देवावा धत्तां पुष्करस्रजा ॥
इडे रन्ते
हव्ये काम्ये चन्द्रे ज्योते दिते सरस्वति महि विश्रुति । एता ते अघ्न्ये नामानि
देवेभ्यो मा सुकृतम्ब्रूतात् ॥
अश्विनकृतस्य
ते सरस्वतिकृतस्येन्द्रेण सुम्त्राम्णा कृतस्य । उपहूत उपहूतस्य भक्षयामि ॥
पातन्नोऽअश्विना
दिवा पाहि नक्तँ सरस्वति । दैव्या होतारा भिषजा पातामिन्द्रँ सचा सुते ॥
अद्याग्ने
अद्य सवितरद्य देवि सरस्वति। अद्यास्य ब्रह्मणस्पते धनुरिवा तानया पसः ॥
गर्भं धेहि
सिनीवालि गर्भं धेहि सरस्वति। गर्भं ते अश्विनोभा धत्तां पुष्करस्रजा ॥
ओते मे
द्यावापृथिवी ओता देवी सरस्वती। ओतौ म इन्द्रश्चाग्निश्चर्ध्यास्मेदं सरस्वति ॥
देवा अदुः
सूर्यो द्यौरदात्पृथिव्यदात्। तिस्रः सरस्वतिरदुः सचित्ता विषदूषणम् ॥
यस्ते
स्तनः शशयुर्यो मयोभूर्यः सुम्नयुः सुहवो यः सुदत्रः। येन विश्वा पुष्यसि वार्याणि
सरस्वति तमिह धातवे कः ॥
सरस्वति
व्रतेषु ते दिव्येषु देवि धामसु। जुषस्व हव्यमाहुतं प्रजां देवि ररास्व नः ॥
शिवा नः
शंतमा भव सुमृडीका सरस्वति। मा ते युयोम संदृशः ॥
प्रति
तिष्ठविराडसि विष्णुरिवेह सरस्वति। सिनीवालि प्र जायतां भगस्यसुमतावसत् ॥
सरस्वति
यासरथं ययाथोक्थैः स्वधाभिर्देवि पितृभिर्मदन्ती। सहस्रार्घमिडोअत्र भागं
रायस्पोषं यजमानाय धेहि ॥
सरस्वति
यासरथं ययाथोक्थैः स्वधाभिर्देवि पितृभिर्मदन्ती। सहस्रार्घमिडोअत्र भागं
रायस्पोषं यजमानाय धेहि ॥
पावका नः
सरस्वती वाजेभिर्वाजिनीवती। यज्ञं वष्टु धियावसुः॥ ऋग्वेद/1/3/10
चोदयित्री
सूनृतानां चेतन्ती सुमतीनाम्। यज्ञं दधे सरस्वती॥ ऋग्वेद/1/3/11
महो अर्णः
सरस्वती प्र चेतयति केतुना। धियो विश्वा वि राजति॥ ऋग्वेद/1/3/12
इळा
सरस्वती मही तिस्रो देवीर्मयोभुवः। बर्हिः सीदन्त्वस्रिधः॥ ऋग्वेद/1/13/9
तान्
पूर्वया निविदा हूमहे वयं भगं मित्रमदितिं दक्षमस्रिधम्। अर्यमणं वरुणं सोममश्विना
सरस्वती नः सुभगा मयस्करत् ॥ ऋग्वेद/1/89/3
शुचिर्देवेष्वर्पिता
होत्रा मरुत्सु भारती। इळा सरस्वती मही बर्हिः सीदन्तु यज्ञिया: ॥ ऋग्वेद/1/142/9
त्वमग्ने
अदितिर्देव दाशुषे त्वं होत्रा भारती वर्धसे गिरा। त्वमिळा शतहिमासि दक्षसे त्वं
वृत्रहा वसुपते सरस्वती॥ ऋग्वेद/2/1/11
सरस्वती
साधयन्ती धियं न इळा देवी भारती विश्वतूर्तिः। तिस्रो देवीः स्वधया
बर्हिरेदमच्छिद्रं पान्तु शरणं निषद्य॥ ऋग्वेद/2/3/8
या
गुङ्गूर्या सिनीवाली या राका या सरस्वती। इन्द्राणीमह्व ऊतये वरुणानीं स्वस्तये॥ ऋग्वेद/2/32/8
आ भारती
भारतीभिः सजोषा इळा देवैर्मनुष्येभिरग्निः। सरस्वती सारस्वतेभिरर्वाक् तिस्रो
देवीर्बर्हिरेदं सदन्तु॥ ऋग्वेद/3/4/8
विद्युद्रथा
मरुत ऋष्टिमन्तो दिवो मर्या ऋतजाता अयासः। सरस्वती शृणवन्यज्ञियासो धाता रयिं
सहवीरं तुरासः॥ ऋग्वेद/3/54/13
इळा
सरस्वती मही तिस्रो देवीर्मयोभुवः। बर्हिः सीदन्त्वस्रिधः ॥८॥ ऋग्वेद/5/5/8
दमूनसो
अपसो ये सुहस्ता वृष्णः पत्नीर्नद्यो विभ्वतष्टाः। सरस्वती बृहद्दिवोत राका
दशस्यन्तीर्वरिवस्यन्तु शुभ्राः ॥१२॥ ऋग्वेद/5/42/12
आ नो दिवो
बृहतः पर्वतादा सरस्वती यजता गन्तु यज्ञम्। हवं देवी जुजुषाणा घृताची शग्मां नो
वाचमुशती शृणोतु ॥११॥ ऋग्वेद/5/43/11
अग्र
इन्द्र वरुण मित्र देवाः शर्धः प्र यन्त मारुतोत विष्णो। उभा नासत्या रुद्रो अध
ग्नाः पूषा भगः सरस्वती जुषन्त ॥२॥ ऋग्वेद/5/46/2
पावीरवी
कन्या चित्रायुः सरस्वती वीरपत्नी धियं धात्। ग्नाभिरच्छिद्रं शरणं सजोषा
दुराधर्षं गृणते शर्म यंसत् ॥७॥ ऋग्वेद/6/49/7
ते नो
रुद्रः सरस्वती सजोषा मीळ्हुष्मन्तो विष्णुर्मृळन्तु वायुः। ऋभुक्षा वाजो दैव्यो
विधाता पर्जन्यावाता पिप्यतामिषं नः ॥१२॥ ऋग्वेद/6/50/12
इन्द्रो
नेदिष्ठमवसागमिष्ठः सरस्वती सिन्धुभिः पिन्वमाना। पर्जन्यो न ओषधीभिर्मयोभुरग्निः
सुशंसः सुहवः पितेव ॥६॥ ऋग्वेद/6/52/6
इयं
शुष्मेभिर्बिसखाइवारुजत्सानु गिरीणां तविषेभिरूर्मिभिः। पारावतघ्नीमवसे
सुवृक्तिभिः सरस्वतीमा विवासेम धीतिभिः ॥२॥ ऋग्वेद/6/61/2
प्र णो
देवी सरस्वती वाजेभिर्वाजिनीवती। धीनामवित्र्यवतु ॥४॥ ऋग्वेद/6/61/4
उत स्या नः
सरस्वती घोरा हिरण्यवर्तनिः। वृत्रघ्नी वष्टि सुष्टुतिम् ॥७॥ ऋग्वेद/6/61/7
उत नः
प्रिया प्रियासु सप्तस्वसा सुजुष्टा। सरस्वती स्तोम्या भूत् ॥१०॥ ऋग्वेद/6/61/10
आपप्रुषी
पार्थिवान्युरु रजो अन्तरिक्षम्। सरस्वती निदस्पातु ॥११॥ ऋग्वेद/6/61/11
प्र या
महिम्ना महिनासु चेकिते द्युम्नेभिरन्या अपसामपस्तमा। रथइव बृहती विभ्वने कृतोपस्तुत्या
चिकितुषा सरस्वती ॥१३॥ ऋग्वेद/6/61/13
आ भारती
भारतीभिः सजोषा इळा देवैर्मनुष्येभिरग्निः। सरस्वती सारस्वतेभिरर्वाक् तिस्रो
देवीर्बर्हिरेदं सदन्तु ॥८॥ ऋग्वेद/7/2/8
अग्ने याहि
दूत्यं१ मा रिषण्यो देवाँ अच्छा ब्रह्मकृता गणेन। सरस्वतीं मरुतो अश्विनापो यक्षि
देवान् रत्नधेयाय विश्वान् ॥५॥ ऋग्वेद/7/9/5
शं नो देवा
विश्वेदेवा भवन्तु शं सरस्वती सह धीभिरस्तु। शमभिषाचः शमु रातिषाचः शं नो दिव्याः
पार्थिवाः शं नो अप्याः ॥११॥ ऋग्वेद/7/35/11
आ यत्साकं
यशसो वावशानाः सरस्वती सप्तथी सिन्धुमाता। याः सुष्वयन्त सुदुघाः सुधारा अभि स्वेन
पयसा पीप्यानाः ॥६॥ ऋग्वेद/7/36/6
आग्ने गिरो
दिव आ पृथिव्या मित्रं वह वरुणमिन्द्रमग्निम्। आर्यमणमदितिं विष्णुमेषां सरस्वती
मरुतो मादयन्ताम् ॥५॥ ऋग्वेद/7/39/5
सेदुग्रो
अस्तु मरुतः स शुष्मी यं मर्त्यं पृषदश्वा अवाथ। उतेमग्निः सरस्वती जुनन्ति न तस्य
रायः पर्येतास्ति ॥३॥ ऋग्वेद/7/40/3
प्र
क्षोदसा धायसा सस्र एषा सरस्वती धरुणमायसी पूः । प्रबाबधाना रथ्येव याति विश्वा
अपो महिना सिन्धुरन्याः ॥ ऋग्वेद/7/95/1
एकाचेतत्सरस्वती
नदीनां शुचिर्यती गिरिभ्य आ समुद्रात् । रायश्चेतन्ती भुवनस्य भूरेर्घृतं पयो दुदुहे
नाहुषाय ॥ ऋग्वेद/7/95/2
उत स्या न:
सरस्वती जुषाणोप श्रवत्सुभगा यज्णे अस्मिन् । मितज्ञुभिर्नमस्यैरियाना राया युजा
चिदुत्तरा सखिभ्यः ॥ ऋग्वेद/7/95/4
बृहदु
गायिषे वचोऽसुर्या नदीनाम् । सरस्वतीमिन्महया सुवृक्तिभि: स्तोमैर्वसिष्ठ रोदसी ॥ ऋग्वेद/7/96/1
इन्द्रो वा
घेदियन्मघं सरस्वती वा सुभगा ददिर्वसु । त्वं वा चित्र दाशुषे ॥ ऋग्वेद/8/21/17
चित्र
इद्राजा राजका इदन्यके यके सरस्वतीमनु । पर्जन्य इव ततनद्धि वृष्ट्या सहस्रमयुता
ददत् ॥ ऋग्वेद/8/21/18
आहं
सरस्वतीवतोरिन्द्राग्न्योरवो वृणे । याभ्यां गायत्रमृच्यते ॥ ऋग्वेद/8/38/10
भारती
पवमानस्य सरस्वतीळा मही । इमं नो यज्ञमा गमन्तिस्रो देवीः सुपेशसः ॥ ऋग्वेद/9/5/8
पावमानीर्यो
अध्येत्यृषिभि: सम्भृतं रसम् । तस्मै सरस्वती दुहे क्षीरं सर्पिर्मधूदकम् ॥ ऋग्वेद/9/67/32
आ न: पूषा
पवमानः सुरातयो मित्रो गच्छन्तु वरुणः सजोषसः । बृहस्पतिर्मरुतो वायुरश्विना
त्वष्टा सविता सुयमा सरस्वती ॥ ऋग्वेद/9/81/4
सरस्वतीं
देवयन्तो हवन्ते सरस्वतीमध्वरे तायमाने । सरस्वतीं सुकृतो अह्वयन्त सरस्वती दाशुषे
वार्यं दात् ॥ ऋग्वेद/10/17/7
सरस्वतीं
यां पितरो हवन्ते दक्षिणा यज्ञमभिनक्षमाणाः । सहस्रार्घमिळो अत्र भागं रायस्पोषं
यजमानेषु धेहि ॥ ऋग्वेद/10/17/9
आपो रेवती:
क्षयथा हि वस्व: क्रतुं च भद्रं बिभृथामृतं च । रायश्च स्थ स्वपत्यस्य पत्नी:
सरस्वती तद्गृणते वयो धात् ॥ ऋग्वेद/10/30/12
सरस्वती
सरयु: सिन्धुरूर्मिभिर्महो महीरवसा यन्तु वक्षणीः । देवीरापो मातर: सूदयित्न्वो
घृतवत्पयो मधुमन्नो अर्चत ॥ ऋग्वेद/10/64/9
अग्निरिन्द्रो
वरुणो मित्रो अर्यमा वायुः पूषा सरस्वती सजोषसः । आदित्या विष्णुर्मरुत:
स्वर्बृहत्सोमो रुद्रो अदितिर्ब्रह्मणस्पति: ॥ ऋग्वेद/10/65/1
पावीरवी
तन्यतुरेकपादजो दिवो धर्ता सिन्धुराप: समुद्रिय: । विश्वे देवास: शृणवन्वचांसि मे
सरस्वती सह धीभिः पुरंध्या ॥ ऋग्वेद/10/65/13
आ नो यज्ञं
भारती तूयमेत्विळा मनुष्वदिह चेतयन्ती । तिस्रो देवीर्बर्हिरेदं स्योनं सरस्वती
स्वपसः सदन्तु ॥ ऋग्वेद/10/110/8
पुत्रमिव
पितरावश्विनोभेन्द्रावथु: काव्यैर्दंसनाभिः । यत्सुरामं व्यपिब: शचीभि: सरस्वती
त्वा मघवन्नभिष्णक् ॥ ऋग्वेद/10/131/5
अर्यमणं
बृहस्पतिमिन्द्रं दानाय चोदय । वातं विष्णुं सरस्वतीं सवितारं च वाजिनम् ॥ ऋग्वेद/10/141/5
अर्यमणम्बृहस्पतिमिन्द्रन्दानाय
चोदय । वाचँ विष्णुँ सरस्वतीँ सवितारंञ्च वाजिनँ स्वाहा ॥ यजुर्वेद/9/27
पुत्रमिव
पितरावश्विनोभेन्द्रावथुः काव्यैर्दँसनाभिः । यत्सुरामँव्यपिबः शचीभिः सरस्वती
त्वा मघवन्नभिष्णक् ॥ यजुर्वेद/10/34
अग्निश्च
मऽइन्द्रश्च मे सोमश्च मऽइन्द्रश्च मे सविता च मऽइन्द्रश्च मे सरस्वती च
मऽइन्द्रश्च मे पूषा च मऽइन्द्रश्च मे बृहस्पतिश्च मऽइन्द्रश्च मे यज्ञेन
कल्पन्ताम् ॥ यजुर्वेद/18/16
देवा
यज्ञमतन्वत भेषजम्भिषजाश्विना । वाचा सरस्वती भिषगिन्द्रायेन्द्रियाणि दधतः ॥ यजुर्वेद/19/12
हविर्धानँयदश्विनाग्नीध्रँयत्सरस्वती
। इन्द्रायैन्द्रँ सदस्कृतम्पत्नीशालङ्गार्हपत्यः ॥ यजुर्वेद/19/18
यस्ते रसः
सम्भृत ओषधीषु सोमस्य शुष्मः सुरया सुतस्य । तेन जिन्व यजमानम्मदेन
सरस्वतीमश्विनाविन्द्रमग्निम् ॥ यजुर्वेद/19/33
सीसेन
तन्त्रम्मनसा मनीषिणाऽऊर्णासूत्रेण कवयो वयन्ति । अश्विना यज्ञँ सविता सरस्वतीन्द्रस्य
रूपँवरुणो भिषज्यन् ॥ यजुर्वेद/19/80
तदश्विना
भिषजा रुद्रवर्तनी सरस्वती वयति पेशोऽअन्तरम् । अस्थिमज्जानम्मासरैः कारोतरेण दधतो
गवान्त्वचि ॥ यजुर्वेद/19/82
सरस्वती
मनसा पेशलँवसु नासत्याभ्यां वयति दर्शतँवपुः । रसम्परिस्रुता न
रोहितन्नग्नहुर्धीरस्तसरन्न वेम ॥ यजुर्वेद/19/83
मुखँ सदस्य
शिरऽइत्सतेन जिह्वा पवित्रमश्विनासन्त्सरस्वती । चप्यन्न पायुर्भिषगस्य वालो
वस्तिर्न शेपो हरसा तरस्वी ॥ यजुर्वेद/19/88
अङ्गान्यात्मन्भिषजा
तदश्विनात्मानमङ्गैः समधात्सरस्वती । इन्द्रस्य रूपँ शतमानमायुश्चन्द्रेण
ज्योतिरमृतन्दधानाः ॥ यजुर्वेद/19/93
सरस्वती
योन्याङ्गर्भमन्तरसरस्भ्याम्पत्नी सुकृतम्बिभर्ति । अपाँ रसेन वरुणो न
साम्नेन्द्रँ श्रियै जनयन्नप्सु राजा ॥ यजुर्वेद/19/94
तिस्रो
देवीर्हविषा वर्धमाना इन्द्रञ्जुषाणा जनयो न पत्नीः । अच्छिन्नन्तन्तुम्पयसा
सरस्वतीडा देवी भारती विश्वतूर्तिः ॥ यजुर्वेद/20/43
समिद्धोऽअग्निरश्विना
तप्तो घर्मा विराट्सुतः । दुहे धेनुः सरस्वती सोमँ शुक्रमिहेन्द्रियम् ॥ यजुर्वेद/20/55
तनूपा
भिषजा सुते स्विनोभा सरस्वती । अध्वा रजाँँसीन्द्रियमिन्द्राय पथिभिर्वहान् ॥ यजुर्वेद/20/56
इन्द्रायेन्दुँ
सरस्वती नराशँसेन नग्नहुम् । अधातामश्विना मधु भेषजम्भिषजा सुते ॥ यजुर्वेद/20/57
आजुह्वाना
सरस्वतीन्द्रायेन्द्रियाणि वीर्यम् । इडाभिरश्विनाविषँ समूर्जँ सँ रयिं दधुः ॥ यजुर्वेद/20/58
अश्विना
नमुचेः सुतँ सोमँ शुक्रम्परिस्रुता । सरस्वती तामाभरद्बर्हिषेन्द्राय पातवे ॥ यजुर्वेद/20/59
कवष्यो न
व्यचस्वतीरश्विभ्यान्न दुरो दिशः । इन्द्रो न रोदसी उभे दुहे कामान्त्सरस्वती॥ यजुर्वेद/20/60
अश्विना
भेषजम्मधु भेषजन्नः सरस्वती । इन्द्रे त्वष्टा यशः श्रियँ रूपँरूपमधुः सुते ॥ यजुर्वेद/20/64
ऋतुथेन्द्रो
वनस्पतिः शशमानः परिस्रुता । कीलालमश्विभ्याम्मधु दुहे धेनुः सरस्वती ॥ यजुर्वेद/20/65
अश्विना
हविरिन्द्रियन्नमुचेर्धिया सरस्वती । आ शुक्रमासुराद्वसु मघमिन्द्राय जभ्रिरे ॥ यजुर्वेद/20/67
यमश्विना
सरस्वती हविषेन्द्रमवर्धयन् । स बिधेद वलम्मघन्नमुचावासुरे सचा ॥ यजुर्वेद/20/68
तमिन्द्रम्पशवः
सचाश्विनोभा सरस्वती । दधानाऽअभ्यनूषत हविषा यज्ञ इन्द्रियैः ॥ यजुर्वेद/20/69
अश्विना
गोभिरिन्द्रियमश्वेभिर्वीर्यम्बलम् । हविषेन्द्रँ सरस्वती यजमानमवर्दयन् ॥ यजुर्वेद/20/73
ता नासत्या
सुपेशसा हिरण्यवर्तनी नरा । सरस्वती हविष्मतीन्द्र कर्मसु नो वत ॥ यजुर्वेद/20/74
ता भिषजा
सुकर्मणा सा सुदुघा सरस्वती । स वृत्रहा शतक्रतुरिन्द्राय दधुरिन्द्रियम् ॥ यजुर्वेद/20/75
युवँ
सुराममश्विना नमुचावासुरे सचा । विपिपानाः सरस्वतीन्द्रङ्कर्मस्वावत ॥ यजुर्वेद/20/76
पुत्रमिव
पितरावश्विनोभेन्द्रावथुः काव्यैर्दँसनाभिः । यत्सुरामँव्यपिबः शचीभिः सरस्वती
त्वा मघवन्नभिष्णक् ॥ यजुर्वेद/20/77
अश्विना
तेजसा चक्षुः प्राणेन सरस्वती वीर्यम् । वाचेन्द्रो बलेनेन्द्राय दधुरिन्द्रियम् ॥
यजुर्वेद/20/80
पावका नः
सरस्वती वाजेभिर्वाजिनीवती । यज्ञँवष्टु धियावसुः ॥ यजुर्वेद/20/84
चोदयित्री
सूनृतानाञ्चेतन्ती सुमतीनाम् । यज्ञन्दधे सरस्वती ॥ यजुर्वेद/20/85
महोऽअर्णः
सरस्वती प्र चेतयति केतुना । धियो विश्वा विराजति ॥ यजुर्वेद/20/86
तनूनपाच्छुचिव्रतस्तनूपाश्च
सरस्वती । उष्णिहा छन्द इन्द्रियन्दित्यवाड्गौर्वयो दधुः ॥ यजुर्वेद/21/13
तिस्रऽइडा
सरस्वती भारती मरुतो विशः । विराट्छन्दऽइहेन्द्रियन्धेनुर्गौर्न वयो दधुः ॥ यजुर्वेद/21/19
होता
यक्षत्समिधाग्निमिडस्पदे श्विनेन्द्रँ सरस्वतीमजो धूम्रो न गोधूमैः
कुवलैर्भैषजम्मधु शष्पैर्न तेजऽइन्द्रियम्पयः सोमः परिस्रुता घृतम्मधु
व्यन्त्वाज्यस्य होतर्यज ॥ यजुर्वेद/21/29
होता
यक्षत्तनूनपात्सरस्वतीमविर्मेषो न भेषजम्पथा मधुमता भरन्नश्विनेन्द्राय
वीर्यम्बदरैरुपवाकाभिर्भेषजन्तोक्मभिः पयः सोमः परिस्रुता घृतम्मधु व्यन्त्वास्य
होतर्यज॥ यजुर्वेद/21/30
होता
यक्षन्नराशँसंन्न नग्नहुम्पतिँ सुरया भेषजम्मेषः सरस्वती भिषग्रथो न
चर्न्द्यश्विनोर्वपाऽइन्द्रस्य वीर्यम्बदरैरुपवाकाभिर्भेषजन्तोक्मभिः पयः सोमः
परिस्रुता घृतम्मधु व्यन्त्वाज्यस्य होतर्यज ॥ यजुर्वेद/21/31
होता
यक्षदिडेडितऽआजुह्वानः सरस्वतीमिन्द्रम्बलेन वर्धयन्नृषभेण
गवेन्द्रियमश्विनेन्द्राय भेषजँयवै र्कर्कन्धुभिर्मधु लाजैर्न मासरम्पयः सोमः
परिस्रुता घृतम्मधु व्यन्त्वाज्यस्य होतर्यज ॥ यजुर्वेद/21/32
होता
यक्षद्बर्हिरूर्णम्रदा भिषङ्नासत्या भिषजाश्विनाश्वा शिशुमती भिषग्धेनुः सरस्वती
भिषग्दुहऽइन्द्राय भेषजम्पयः सोमः परिस्रुता घृतम्मधु व्यन्त्वाज्यस्य होतर्यज ॥ यजुर्वेद/21/33
होता
यक्षद्दैव्या होतारा भिषजाश्विनेन्द्रन्न जागृवि दिवा नक्तन्न भेषजैः शूषँ सरस्वती
भिषक्सीसेन दुह इन्द्रियम्पयः सोमः परिस्रुता घृतम्मधु व्यन्त्वाज्यस्य होतर्यज ॥ यजुर्वेद/21/36
होता
यक्षत्तिस्रो देवीर्न भेषजन्त्रयस्त्रिधातवो पसो रूपमिन्द्रे हिरण्ययमश्विनेडा न
भारती वाचा सरस्वती महऽइन्द्राय दुहऽइन्द्रियम्पयः सोमः परिस्रुता घृतम्मधु
व्यन्त्वाज्यस्य होतर्यज ॥ यजुर्वेद/21/37
होता
यक्षत्सुरेरसमृषभन्नर्यापसन्त्वष्टारमिन्द्रमश्विना भिषजन्न सरस्वतीमोजो न
जूतिरिन्द्रियँवृको न रभसो भिषग्यशः सुरया भेषजँ श्रिया न मासरम्पयः सोमः
परिस्रुता घृतम्मधु व्यन्त्वाज्यस्य होतर्यज ॥ यजुर्वेद/21/38
होता
यक्षद्वनस्पतिँ शमितारँ शतक्रतुम्भीमन्न मन्युँ राजानँ व्याघ्रन्नमसाश्विना भामँ
सरस्वती भिषगिन्द्राय दुहऽइन्द्रियं पयः सोमः परिस्रुता घृतम्मधु व्यन्त्वाज्यस्य
होतर्यज ॥ यजुर्वेद/21/39
होता
यक्षदश्विनौ च्छागस्य वपाया मेदसो जुषेताँ हविर्हातर्यज । होता
यक्षत्सरस्वतीम्मेषस्य वपाया मेदसो जुषताँ हविर्हातर्यज । होता यक्षदिन्द्रमृषभस्य
वपाया मेदसो जुषताँ हविर्हातर्यज ॥ यजुर्वेद/21/41
होता
यक्षदश्विनौ सरस्वतीमिन्द्रँ सुत्रामाणमिमे सोमाः सुरामाणश्छागैर्न मेषैरृषभैः
सुताः शष्पैर्ब तोक्मभिर्लाजैर्महस्वन्तो मदा मासरेण परिष्कृताः शुक्राः
पयस्वन्तोमृताः प्रस्थिता वो मधुश्चुतस्तानश्विना सरस्वतीन्द्रः सुत्रामा वृत्रहा
जुषन्ताँ सोम्यम्मधु पिबन्तु व्यन्तु होतर्यज ॥ यजुर्वेद/21/42
होता
यक्षत्सरस्वतीम्मेषस्य हविषऽआवयदद्य मध्यतो मेदऽउद्भृतम्पुरा द्वेषोभ्यः पुरा
पौरुषेय्या गृभो घसन्नूनङ्घासेऽअज्राणाँयवसप्रथमानाँ सुमत्क्षराणाँ
शतरुद्रियाणामग्निष्वात्तानाम्पीवोपवसानाम्पार्श्वतः श्रोणितः
शितामतऽउत्सादतोङ्गादङ्गादवत्तानाङ्करदेवँ सरस्वती जुषताँ हविर्हातर्यज ॥ यजुर्वेद/21/44
देवम्बर्हिः
सरस्वती सुदेवमिन्द्रे अश्विना । तेजो न चक्षुरक्ष्योर्बर्हिषा
दधुरिन्द्रियँवसुवने वसुधेयस्य व्यन्तु यज ॥ यजुर्वेद/21/48
देवीर्द्वारोऽअश्विना
भिषजेन्द्रे सरस्वती । प्राणन्न वीर्यन्नसि द्वारो दधुरिन्द्रियँवसुवने वसुधेयस्य
व्यन्तु यज ॥ यजुर्वेद/21/49
देवीऽउषासावश्विना
सुत्रामेन्द्रे सरस्वती । बलन्न वाचमास्य उषाभ्यान्दधुरिन्द्रियँवसुवने वसुधेयस्य
व्यन्तु यज ॥ यजुर्वेद/21/50
देवा
देवानाम्भिषजा होताराविन्द्रमश्विना । वषट्कारैः सरस्वती त्विषिन्न हृदये मतिँ
होतृभ्यान्दधुरिन्द्रियँवसुवने वसुधेयस्य व्यन्तु यज ॥ यजुर्वेद/21/53
देवीस्तिस्रस्तिस्रो
देवीरश्विनेडा सरस्वती । शूषन्न मध्ये नाभ्यामिन्द्राय दधुरिन्द्रियँवसुवने
वसुधेयस्य व्यन्तु यज ॥ यजुर्वेद/21/54
देवोऽअग्निः
स्विष्टकृद्देवान्यक्षद्यथायथँ होताराविन्द्रमश्विना वाचा वाचँ सरस्वतीमग्निँ सोमँ
स्विष्टकृत्स्विष्ट इन्द्रः सुत्रामा सविता वरुणो भिषगिष्टो देवोवनस्पतिः स्विष्टा
देवाऽआज्यपाः स्विष्टोऽअग्निरग्निना होता होत्रे स्विष्टकृद्यशो न
दधदिन्द्रियमूर्जमपचितिँ स्वधाँ वसुवने वसुधेयस्य व्यन्तु यज ॥ यजुर्वेद/21/58
सूपस्थाऽअद्य
देवो वनस्पतिरभवदश्विभ्याञ्छागेन सरस्वत्यै मेषेणेन्द्रायऽऋषभेणाक्षँस्तान्मेदस्तः
प्रति पचतागृभीषतावीवृधन्त पुरोडाशैरपुरश्विना सरस्वतीन्द्रः सुत्रामा
सुरासोमाँत्वामद्य ॥ यजुर्वेद/21/60
तान्पूर्वया
निविदा हूमहे वयम्भगम्मित्रमदितिन्दक्षमस्रिधम् । अर्यमणँवरुणँ सोममश्विना सरस्वती
नः सुभगा मयस्करत् ॥ यजुर्वेद/25/16
तिस्रो
देवीर्बर्हिरिदँ सदन्त्विडा सरस्वती भारती । मही गृणाना ॥ यजुर्वेद/27/19
देवीस्तिस्रस्तिस्रो
देवीः पतिमिन्द्रमवर्धयन् । अस्पृक्षद्भारती दिवँ रुद्रैर्यज्ञँ सरस्वतीडा वसुमती
गृहान्वसुवने वसुधेयस्य व्यन्तु यज ॥ यजुर्वेद/28/18
आदित्यैर्ना
भारती वष्टु यज्ञँ सरस्वती सह रुद्रैर्नऽआवीत् । इडोपहूता वसुभिः सजोषा यज्ञन्नो
देवीरमृतेषु धत्त ॥ यजुर्वेद/29/8
आ नो
यज्ञम्भारती तूयमेत्विडा मनुष्वदिह चेतयन्ती । तिस्रो देवीर्बर्हिरेदँ स्योनँ
सरस्वती स्वपसः सदन्तु ॥ यजुर्वेद/29/33
अग्नऽइन्द्र
वरुण मित्र देवाः शर्धः प्रयन्त मारुतोत विष्णो । उभा नासत्या रुद्रोऽअध ग्नाः
पूषा भगः सरस्वती जुषन्त ॥ यजुर्वेद/33/48
पञ्च नद्यः
सरस्वतीमपि यन्ति सस्रोतसः । सरस्वती तु पञ्चधा सो देशे भवत्सरित् ॥ यजुर्वेद/34/11
पावका नः
सरस्वती वाजेभिर्वाजिनीवती । यज्ञं वष्टु धियावसुः ॥ सामवेद/189
पावमानीर्यो
अध्येत्यृषिभिः सम्भृतꣳ
रसम् । तस्मै सरस्वती दुहे क्षीरꣳ सर्पिर्मधूदकम्
॥ सामवेद/1299
उत नः
प्रिया प्रियासु सप्तस्वसा सुजुष्टा । सरस्वती स्तोम्या भूत् ॥ सामवेद/1461
अर्यमणं
बृहस्पतिमिन्द्रं दानाय चोदय। वातं विष्णुं सरस्वतीं सवितारं च वाजिनम् ॥ अथर्ववेद/3/20/0/7
सरस्वतीमनुमतिं
भगं यन्तो हवामहे। वाचं जुष्टां मधुमतीमवादिषं देवानां देवहूतिषु ॥ अथर्ववेद/5/7/0/4
आ नो यज्ञं
भारती तूयमेत्विडा मनुष्वदिह चेतयन्ती। तिस्रो देवीर्बर्हिरेदं स्योनं सरस्वतीः
स्वपसः सदन्ताम् ॥ अथर्ववेद/5/12/0/8
ओते मे
द्यावापृथिवी ओता देवी सरस्वती। ओतौ म इन्द्रश्चाग्निश्च क्रिमिं जम्भयतामिति ॥ अथर्ववेद/5/23/0/1
यद्वेद
राजा वरुणो यद्वा देवी सरस्वती। यदिन्द्रो वृत्रहा वेद तद्गर्भकरणं पिब ॥ अथर्ववेद/5/25/0/6
दैवा होतार
ऊर्ध्वमध्वरं नोऽग्नेर्जिह्वयाभि गृणत गृणता नः स्विष्टये। तिस्रो देवीर्बर्हिरेदं
सदन्तामिडा सरस्वती मही भारती गृणाना ॥ अथर्ववेद/5/27/0/9
पातां नो
द्यावापृथिवी अभिष्टये पातु ग्रावा पातु सोमो नो अंहसः। पातु नो देवी सुभगा
सरस्वती पात्वग्निः शिवा ये अस्य पायवः ॥ अथर्ववेद/6/3/0/2
मह्यं त्वा
मित्रावरुणौ मह्यं देवी सरस्वती। मह्यं त्वा मध्यं भूम्या उभावन्तौ समस्यताम् ॥ अथर्ववेद/6/89/0/3
ओते मे
द्यावापृथिवी ओता देवी सरस्वती। ओतौ म इन्द्रश्चाग्निश्चर्ध्यास्मेदं सरस्वति ॥ अथर्ववेद/6/94/0/3
यदाशसा
वदतो मे विचुक्षुभे यद्याचमानस्य चरतो जनाँ अनु। यदात्मनि तन्वो मे विरिष्टं
सरस्वती तदा पृणद्घृतेन ॥ अथर्ववेद/7/57/0/1
इदं ते
हव्यं घृतवत्सरस्वतीदं पितॄणां हविरास्यं यत्। इमानि त उदिता शम्तमानि तेभिर्वयं
मधुमन्तः स्याम ॥ अथर्ववेद/7/68/0/2
सूर्यो
माह्नःपात्वग्निः पृथिव्या वायुरन्तरिक्षाद्यमो मनुष्येभ्यः सरस्वतीपार्थिवेभ्यः ॥
अथर्ववेद/16/4/0/4
सरस्वतींदेवयन्तो
हवन्ते सरस्वतीमध्वरे तायमाने। सरस्वतीं सुकृतो हवन्तेसरस्वती दाशुषे वार्यं दात्
॥ अथर्ववेद/18/1/0/41
सरस्वतींपितरो
हवन्ते दक्षिना यज्ञमभिनक्षमाणाः। आसद्यास्मिन्बर्हिषिमादयध्वमनमीवा इष आ
धेह्यस्मे ॥ अथर्ववेद/18/1/0/42
सरस्वतींदेवयन्तो
हवन्ते सरस्वतीमध्वरे तायमाने। सरस्वतीं सुकृतो हवन्तेसरस्वती दाशुषे वार्यं दात्
॥ अथर्ववेद/18/4/0/45
सरस्वतींपितरो
हवन्ते दक्षिणा यज्ञमभिनक्षमाणाः। आसद्यास्मिन्बर्हिषिमादयध्वमनमीवा इष आ
धेह्यस्मे ॥ अथर्ववेद/18/4/0/46
शं नो देवा
विश्वदेवा भवन्तु शं सरस्वती सह धीभिरस्तु। शमभिषाचः शमु रातिषाचः शं नो दिव्याः
पार्थिवाः शं नो अप्याः ॥ अथर्ववेद/19/11/0/2
यथाग्रे
त्वं वनस्पते पुष्ठ्या सह जज्ञिषे। एवा धनस्य मे स्फातिमा दधातु सरस्वती ॥ अथर्ववेद/19/31/0/9
आ मे धनं
सरस्वती पयस्फातिं च धान्यम्। सिनीवाल्युपा वहादयं चौदुम्बरो मणिः ॥ अथर्ववेद/19/31/0/10
यन्मे
छिद्रं मनसो यच्च वाचः सरस्वती मन्युमन्तं जगाम। विश्वैस्तद्देवैः सह संविदानः सं
दधातु बृहस्पतिः ॥ अथर्ववेद/19/40/0/1
पुत्रमिव
पितरावश्विनोभेन्द्रावथुः काव्यैर्दंसनाभिः। यत्सुरामं व्यपिबः शचीभिः सरस्वती
त्वा मघवन्नभिष्णक् ॥ अथर्ववेद/20/125/0/5
