लघुसिद्धान्तकौमुदी (अव्ययप्रकरणम्)

अथाव्‍ययानि

३६९ स्‍वरादिनिपातमव्‍ययम्

स्‍वरादयो निपाताश्‍चाव्‍ययसंज्ञाः स्‍युः । स्‍वर् । अन्‍तर् । प्रातर् । पुनर् । सनुतर् । उच्‍चैस् । नीचैस् । शनैस् । ऋधक् । ऋते । युगपत् । आरात् । पृथक् । ह्‍यस् । श्वस् । दिवा । रात्रौ । सायम् । चिरम् । मनाक् । ईषत् । जोषम् । तूष्‍णीम् । बहिस् । अवस् । समया । निकषा । स्‍वयम् । वृथा । नक्तम् । नञ् । हेतौ । इद्धा । अद्धा । सामि । वत् । ब्राह्‍मणवत् । क्षत्रियवत् ।। सना । सनत् । सनात् । उपधा । तिरस् । अन्‍तरा । अन्‍तरेण । ज्‍योक् । कम् । षम् । सहसा । विना । नाना । स्‍वस्‍ति । स्‍वधा । अलम् । वषट् । श्रौषट् । वौषट् । अन्‍यत् । अस्‍ति । उपांशु । क्षमा । विहायसा । दोषा । मृषा । मिथ्‍या । मुधा । पुरा । मिथो । मिथस् । प्रायस् । मुहुस् । प्रवाहुकम्, प्रवाहिका । आर्यहलम् । अभीक्ष्णम् । साकम् । सार्धम् । नमस् । हिरुक् । धिक् । अथ । अम् । आम् । प्रताम् । प्रशान् । प्रतान् । मा । माङ् । आकृतिगणोऽयम् ।।

च । वा । ह । अह । एव । एवम् । नूनम् । शश्वत् । युगपत् । भूयस् । कूपत् । कुवित् । नेत् । चेत् । चण् । कच्‍चित् । यत्र । नह । हन्‍त । माकिः । माकिम् । नकिः । नकिम् । माङ् । नञ् । यावत् । तावत् । त्‍वे । द्वै । त्‍वै । रै । श्रौषट् । वौषट् । स्‍वाहा । स्‍वधा । वषट् । तुम् । तथाहि । खलु । किल । अथो । अथ । सुष्‍ठु । स्‍म । आदह । (उपसर्गविभक्तिस्‍वरप्रतिरूपकाश्‍च)। अवदत्तम् । अहंयुः । अस्‍तिक्षीरा । अ । आ । इ । ई । उ । ऊ । ए । ऐ । ओ । औ । पशु । शुकम् । यथाकथाच । पाट् । प्‍याट् । अङ्ग । है । हे । भोः । अये । द्य । विषु । एकपदे । युत् । आतः । चादिरप्‍याकृतिगणः ।।

तसिलादयः प्राक् पाशपः । शस्‍प्रभृतयः प्राक् समासान्‍तेभ्‍यः । अम् । आम् । कृत्‍वोर्थाः । तसिवती । नानाञौ । एतदन्‍तमप्‍यव्‍ययम् ।।

३७० कृन्‍मेजन्‍तः

कृद्यो मान्‍त एजन्‍तश्‍च तदन्‍तमव्‍ययं स्‍यात् । स्‍मारं स्‍मारम् । जीवसे । पिबध्‍यै ।।

३७१ क्‍त्‍वातोसुन्‍कसुनः

एतदन्‍तमव्‍ययम् । कृत्‍वा । उदेतोः । विसृपः ।।

३७२ अव्‍ययीभावश्‍च

अधिहरि ।।

३७३ अव्‍ययादाप्‍सुपः

अव्‍ययाद्विहितस्‍यापः सुपश्‍च लुक् । तत्र शालायाम् ।।

           सदृशं त्रिषु लिङ्गेषु सर्वासु च विभक्तिषु । वचनेषु च सर्वेषु यन्न व्‍येति तदव्‍ययम् ।।

           वष्‍टि भागुरिरल्‍लोपमवाप्‍योरुपसर्गयोः । आपं चैव हलन्‍तानां यथा वाचा निशा दिशा ।।

वगाहः, अवगाहः । पिधानम्, अपिधानम् ।।

इत्‍यव्‍ययानि ।।